a. Balla besleme
Derse 10 dakika geç kalınca bu konuyu kaçırdım maalesef. Ancak bunun da şurupla beslemeye benzediğini ve şeker yerine bal kullanıldığını düşünüyorum.
b. Kuru şekerle besleme
Hocanın katı gıda ile besleme taraftarı olmadığını en başından belirtmeliyim. Hava şartları arıların serbestçe uçuş yapabileceği kovana su getirmelerine izin verdiği geç bahar döneminde (Mayıs ortaları) kuru şekerle besleme yapılabilir. Beslemede kullanılacak kuru şeker kovan içerisinde arıların rahatlıkla ulaşabileceği bir yere konulmalıdır. Yani kuluçka alanına. Kuru şekerle beslemede pudra şekeri veya kristal şeker kullanılır.
Suda eritilerek verilemez doğrudan verilir. Topak halinde de olabilir. Akide şekeri gibi şekerler önermiyoruz. Bu şekerler fazla kaynatıldığından dolayı yapısı bozulmuştur. Pudra şekeri olarak marketten aldığımız pudra şekerini kullanmıyoruz. Zira yapısında nişasta bulunuyor. Toz şeker alıp öğüttürebilirsiniz. Mayıs ortaları yani havanın sıcak olduğu dönem kuru şekerle besleme için uygundur zira arı şekeri çözebilmek için suya ihtiyacı olacaktır. Hava koşulları su temin etmelerine müsait olmalı. Güçlü kolonilere günde yarım kilo ya da bir kilo şeker yeterlidir.
Kuru şeker poşetle verilmez. Üst yemliğin üzerine dökülür. Bir haftalık veriyoruz. Her gün ya da günübirlik değil.
Şurup hep birden verildiğinde arılar bunu depoluyor. Mumu da düzgün örmüyorlar. Ve arı şerbet verildiği halde aç kalıyor. Arının nektarın sürekli geldiğini zannetmesi önemli. Az ama her gün. Sen bir saat gecik onlaı yemliklerin başında hazır beklerken görürsün. Çok verirsen gözlere basarlar. Balın kalitesi de bozulur. Analize gittiğinde şeker oranı yüksek çıkar.
Organik arıcılıkta şurup olarak bal verilir. Organik arıcılıkta kesinlikle şekerle besleme yoktur. Organik arıcılığın başka koşulları da vardır. Örneğin aynı arılığın içerisinde hem organik arıcılık hemde de normal arıcılık yapılamaz. En az 3 km uzakta olmalı. Aynı yerde olmaz.
c. Kekle besleme
Doğal şartlarda bir koloninin besin maddeleri bal ve polenden oluşur. Ancak erken ilkbaharda bu besinlerin stoğu azalır. Kolonilerin çoğalma eğiliminde olduğu bu dönemde ek besleme yapmak zorunluluğu doğar. Enerji ihtiyacı bal veya şeker şurubuyla; protein ihtiyacı ise polenli ve polensiz olarak hazırlanan yiyeceklerle sağlanır.
Hazırlanan yiyecekler vitamin ve minerallerce desteklenmelidir. İlkbaharda polen stoğu azlığının sebep olduğu protein ihtiyacını karşılamak üzere polenli ve polensiz olarak hazırlanan karışımlarla besleme yapılır. Yapılan araştırmalar polenli karışımların daha etkili olduğunu göstermiştir. Hazırlanan karışım akıcı değil ise arı keki adını alır. Arı kekleri bal, polen, yağsız süt tozu, şeker (pudra şekeri), yağsız soya fasulyesi unu, bira mayası, yumurta sarısı gibi belirli besin maddelerinin çeşitli oranlarda karıştırılmasıyla elde edilir. Bu karışımın amacı taze ve doğal polenin besin değerine yakın yiyecek elde etmektir.
Kek yapımında öncelikli olarak katı maddeler konur. Asıl sıvı maddemiz bal; katı maddemiz ise polendir. Soya, yumurta sarısı vb. gibi ürünler polenimiz yoksa kullanılır. Kullanılacak su kaynatılmış ve soğutulmuş bir su olmalı. Ya da balın akıcılığını artırmak için benmari usulü (45 dereceyi geçmeyecek bir ısıda) ısıtılabilir.
Keke ilaç katılacaksa kekin arılara verileceği gün katılmalıdır. Daha önce olmaz. Zira kimyasal yapısı bozulur.
Kek formülleri
Bu formüller 100 koloniden daha fazla koloni sayısı düşünülerek hesaplanmış. Tam olarak kaç koloni bilemiyoruz! Az kolonisi olanlar için bu miktarlar üzerinden hesap yapmak zorlayıcı olabilir.
Kek karışımı elde edildikten sonra yarım kiloluk veya bir kiloluk miktarlarda paketlenebilir. Paketlenecek miktarı belirleyen şey arı miktarıdır. En doğrusu bunu göz önüne almak.
Kullanılacak polenler taze olmalıdır. Keçen yıldan derin dondurucuda muhafaza edilmiş polenler de olur.
1. formül
90 kg toz şeker
15 lt soya unu
4,5 kg bal
2,5 kg bira mayası
2,5 lt yağsız süt tozu
0,375 lt sirke
20 lt su
2. formül
Sadece protein destekli bir formüldür.
3 birim soya unu
1 birim bira mayası
1 birim yağsız süt tozu
3. formül
2 kg polen
6 kg soya unu
1,5 lt 1/2'lik şeker şurubu
2,5 bardak su
4. formül
90 kg toz şeker
14 kg bal
10 lt su
0,250 lt sirke
Kendi kekinizi kendiniz yapın. Hazır almayın. Uzun süre bekleyebildikleri için koruyucu madde içermektedirler.
Koloni miktarının daha düşük olduğunu göz önüne alarak ölçekleri daha küçük olan şu formüller kullanılabilir. Ölçekler küçük olduğundan dolayı daha kolay hesap yapılabilir.
1. formül (önerilen formül)
3 kg bal
1 kg polen
6 kg pudra şekeri
2. formül
3 kg bal
1 kg yağsız süt tozu
6 kg pudra şekeri
3. formül
3 kg bal
6 kg pudra şekeri
400 gr yağsız süt tozu
20 gr polen yada arı vitamini önerilir (arıvit)
Arı vitamini diğer zamanlarda da şurup içerisine katılarak kullanılabilir.
Arının başında durulacaksa kek yerine şurup tercih edilebilir. Sürekli yağmur varsa veya florada yeterince polen yoksa o halde keki zorunlu olarak vermek gerekir.
d. Şurupla besleme
İlkbahar beslemesinde koloninin yeterli miktarda balı bulunsun veya bulunmasın şeker şurubuyla besleme yapmak esastır. Bu besleme ana arıyı yumurtlamaya teşviktir. Kolonilere ilaç verilmesi durumunda veya hava şartlarının arının uçuşuna izin vermediği günlerde koloninin su ve enerji ihtiyacını karşılamak için gereklidir. Yumurtlamaya teşvik için verilen şurubun şeker/su oranı düşük olmalıdır. Şurup hazırlarken enerji ihtiyacını karşılamak için çay şekeri ya da bal kullanılır. Şuruplar; katı, orta ve sıvı olarak yapılmaktadır.
Şeker su oranı;
Katı şuruplar 1 su 2 şeker (erken ilkbahar)
Orta şuruplar 1 su 1 şeker (ilkbahar)
Sıvı şuruplar 2 su 1 şeker (geç ilkbahar) (enerji ve su ihtiyacını karşılar)
Şerbet yapımı
Önce suyu 100 dereceye kadar kaynatırız. İçme suyunu.Bilmediğin suları kullanmamalısın. İçebileceğin suyu kullanmalısın. Kaynatılan suyun 50-60 dereceye soğuması beklenir. Sonra şeker eklenip tamamen eriyinceye kadar karıştırılır. Şerbeti hazırladığımız gün vermiyoruz. Ertesi gün veriyoruz. 24 saat geçmeli. Örneğin bugün öğlen hazırlayıp yarın akşam verebilirsiniz. Aksi halde arılar hasta olur. Ve sindirim sistemleri bozulabilir. Hava aşırı derecede soğuksa örneğin erken ilkbaharda o halde şurup ısıtılabilir. 25-30 derece civarında.
İlkbahar beslemesinin önemi
Bal özü akımı mevsimine girerken kolonilerde genç işçi arı kadrolarının kuvvetli olması bal verimi yönünden önemli değildir. Çünkü bu yaştaki işçi arılar henüz kovan içi görevlerini tamamlayıp kırda çalışma yeteneği kazanmamışlardır. Burada bal üretim yönünden önemli olan nokta 21 günlük kovan içi görevlerini tamamlayıp balözü ve polen toplama yeteneği kazanmış kadroların nektar akımı boyunca varlığıdır.
Florada çiçek yok ve nektar da yoksa tarlacı arının bir önemi yoktur. Ancak arıyı böleceksek erken besleme yapıp arı nüfusu çoğaltılabilir. Koloni bölünmeyecekse besleme zamanının tespiti çok önemlidir.
Bal özü akımının başlangıcından en az 5-6 hafta önce besleme başlamalı. İşçi arı meydana getirecek yumurta ana arı tarafından petek gözüne bırakılmalıdır, 42 gün önce. Nektar akımı zamanını tutturmak önemlidir. Erken olursa arı boşa bekler, geç olursa siz boşa beklersiniz.
Yemleme tarihinin tespiti
Yemleme tarihinin tespiti önemlidir. Nektar akımının bölgede hangi tarihte başladığı tecrübeli arıcılar tarafından bilinir. Beslemeye bu tarihten 5-6 hafta önce başlanırsa kuvvetli olarak bal özü akımının gelmesi sağlanmış olur.
Doğadaki bal özü akımı bilinen tarihten iki hafta erken ya da geç olabilir. Kestirmek güçtür. Kendi özel kayıtlarınızı meteoroloji bültenleriyle karşılaştırarak yaklaşık bir tarih belirleyebilirsiniz.
Aşağıdaki resimde çizmeye çalıştığım çizelge yukarıdaki resimde görünüyor. Telefonum bu kadar çekebildi. Çizelge en erken uygun teşvik beslemesi ile ilgili.
Pek sağlıklı çizemedim ama bu iki resimden bir şeyler çıkabilir ortaya :) Bence önemli bir çizelge.
D ile gösterilen tarihte başlanırsa; bal akımı devresinde 1 hafta çalışabilir.
E ile gösterilen tarihte başlanırsa; bal akımı devresinde 2 hafta çalışabilir.
F ile gösterilen tarihte başlanırsa; bal akımı devresinde 4 hafta çalışabilir.
G ile gösterilen tarihte başlanırsa; bal akımı devresinde 3 hafta çalışabilir.
H ile gösterilen tarihte başlanırsa; bal akımı devresinde 2 hafta çalışabilir.
I ile gösterilen tarihte başlanırsa; bal akımı devresinde 1 hafta çalışabilir.
Bu bilgilerin ışığı altında şu şekilde bir tarih tespit ederiz. Bölgedeki esas bal akımı döneminin Haziran ayının son iki haftası ile Temmuz'un ikinci haftası arasında olduğunu düşünürsek, bir işçi arı ömrünün son 3-4 haftasında tarlacı olarak görev yapabildiğine göre bir işçi arının bal akımı devresinde en az bir hafta bal toplayabilmesi için bu işçi arıyı meydana getirecek yumurtanın en erken 21 Nisan'da en geç 26 Mayıs'ta petek gözüne konulması gerekir. Böylece 21 Nisan'dan 26 Mayıs'a kadar yumurtadan meydana gelecek işçi arılar 1-4 haftalık bal akımı devresinde tarlacı arı olarak görev yapacaklardır. 28 Nisan ve 12 Mayıs tarihleri arasında bırakılan yumurtalardan gelişen işçi arılar esas bal akımı devresinde aktif tarlacı arı olarak nektar döneminden en fazla yararlanan arılar olacaktır.
Koloni birleştirme
Zayıf koloniler kendi aralarında birleştirilebileceği gibi güçlü koloniler de kendi aralarında birleştirilebilir. Ana arısı olmayan veya sakat olan koloniler için mevsim itibariyle şartlar yeni ana arı yetiştirmeye uygun değilse ana arılı bir koloniyle birleştirme yapılabilir.
Birleştirme ilkeleri
1. Hastalıklı koloniler sağlıklı kolonilerle birleştirilmemeli.
2. Birleştirmeden sonra kalan kovan parçaları ve petekler arılıktan uzaklaştırılmalı.
3. Ana arısı olan iki koloni birleştirilecekse ana arısı sakat olan ya da verimsiz olan ana arı koloniden alındıktan sonra birleştirme yapılmalı.
4. Nektar akışının az olduğu dönemlerde birleştirme yapılacak koloniler 1-2 gün önceden beslemeye tabi tutulmalı.
5. Birleştirilecek zayıf kolonilerin ana arıları genç ve verimli ise kolonilerden birinin ana arısı alınarak birleştirme yapılmalı. Daha genç olan ana arı kolonide bırakılmalı diğeri atılmalı.
6. Birleştirilecek kolonilerden ana arısız olan daha güçlü ise ana arı kafese alınarak birleştirme yapılmalı.
Birleştirme işlemi bütün arıların kovanda olduğu akşam saatinde bolca duman verilerek yapılır. 20-25 dakika sonra tekrar kontrol edilir. Eğer boğuşma varsa tekrar bolca duman verilir.
Yan yana iki koloni birleştirilecekse birleştirme işleminden sonra yeni koloni eski kolonilerin tam ortasına konmalı.
Birleştirme her zaman ballık katında yapılır. Ballık ve kuluçkalık arasına saman kağıda (gazete sağlıksız olduğundan) konur. Saman kağıdı konmadan önce kalemle birkaç tane delik açılır. Birleşme olurken arılar saman kağıdını kemirir. Her zaman için ana arısı olmayan koloniler ana arısı olan kolonilerin üzerine nakledilir. Yani ana arısı olan koloni kuluçkalıktadır diğeri ise ballıkta.
- Birleştirme esnasında sprey yoksa gül suyu da tercih edilebilir.
Anasızlık ve ana yenileme
Bal arıları koloni adı verilen topluluklar halinde yaşarlar. Kolonide normal şartlarda bir tane ana arı bulunur. Ana arının verimi düşünce işçi arılar yeni bir ana arı yetiştirmeye başlarlar. İşçi arılar anasız kaldıklarında ya da oğul vermek istediklerinde yeni bir ana yaparlar. Oğul için üretilen ana yüksükleri peteğin yan kısımlarında ve alt kısımlarında olur. Ana arı değiştirmek istedikleri zaman ise yüksükler peteğin yan kısımlarında ve orta kısımlarında olur. En kaliteli yüksükler peteğin ortasında olanlardır.
Oğul için olan yüksükler 4, 6 veya 8 tane olabilir. Ana değiştirmek için yapılan yüksükler ise daha sınırlı sayıdadır. En fazla 4 veya 6 tane olabilir. İşçi arılar anayı değiştirmek için mevsimi baz alırlar. Mevsimin ananın döllenmek için uçabileceği ve nektar olabilecek sıcaklıkta olması gerekir.
Anasız bir koloniye ana kazandırma yöntemleri
1. Kafesle ana arı vermek
Ana verilecek koloni anasızlık hissine alıştırmak için bir kaç gün anasız bırakılır. Ana verilmeden önce yüksük yapılıp yapılmadığı kontrol edilir. Yumurta dönemini aşmış larvalardan bile yüksük yapabilirler. Bu nedenle yüksük varsa yüksükler bozulur. Yüksük yoksa yavrulama sahasının ortasındaki iki çerçevenin arasına sıkıştırılır, çıkış deliği dip tahtasına bakacak şekilde. Bundan sonra beslemeye alıyoruz. 2-3 gün sonra bir daha kontrol ediyoruz. Ana sağlam mı!
2. Ana arı memesi vermek
Bunun için kendi ürettiğimiz yüksüğü (Miller yöntemi ile, Smith yöntemi ile) veya doğal yollardan üretilen yüksüğü kullanırız. Yüksük verilmeden birkaç gün önce mevcut ana arı öldürülür. Yüksük bulunduğu yerden kesilerek alındıktan sonra verilecek kolonide çerçevenin üst kısmının ortasına mumla tutturulur.
Ana arının döllenme uçuşuna çıkması beklenir. Gözden çıktıktan sonraki 4-5 günde döllenme uçuşuna çıkması ve döllenmesi beklenir. Döllendikten sonraki gün yumurtlama görülmeli. (Gözden çıktıktan 6 gün sonra) Yumurtayı görene kadar besleme yapmıyoruz. Yoksa anayı keserler.
3. Yavrulu arıya genç larvalı çerçeve vermek
3 günü tamamlamamış, yoksa 4-5 günlük larvalı çerçeveler kullanılır. Başka bir analı kovandan günlük yumurtalı çerçeveler getirilip koyulur. Üzerinde arı varsa koyarken sprey kullanılabilir. Yüksüğe dönüştü mü, dönüştüyse kaç tane dönüştü kontrol edilir. Altta olan yüksükleri boz. 4 taneye kadar düşür. Analar çıktıktan sonra veya çıkmadan hemen önce alınır. İhtiyacı olan başka kovan varsa onlara verilebilir. İki tanesini kovanda bırakmak yeterlidir. İşçi arılar kendileri karar verip birini öldürürler. 20.gün bu kolonide yumurta görmeliyiz.
4. Analı başka bir koloniyle birleştirmek
Detayları yukarıda koloni birleştirme kısmında.
Oğul döneminde yapılacak çalışmalar
Mevcut tüm arılar soylarını sürdürebilmek için çoğalmak durumundadır. İşçi arılar ve erkek arıların bir kısmı içgüdüsel olarak yeni bir koloni meydana getirmek üzere bir veya birkaç ana arı ile kovanı terk ederler. Bu işleme "oğul verme" veya "doğal oğul" denir. Oğul mevsimi yöreden yöreye farklılık gösterir. Bir bölgede oğul mevsimi ana nektar akımından bir kaç hafta önceye rastlar. Yöreden yöreye değişse de genelde Mayıs-Temmuz aylarıdır. Bu dönemde bal üretmek istiyorsak oğul önleyici tedbirler almalıyız. Kuluçkalık kısmı sık sık kontrol edilmeli. Yüksük varsa boz veya alıp ihtiyaç olan başka bir kolonide kullan. Zira oğul yüksükleri güçlü olurlar.
Oğul vermede; ırk, kovan içindeki arı mevcudunun çok fazla artması, arıların çalışma alanı sıkıntısı çekmesi, havalandırmanın yetersiz olması, ananın yaşlı ve yetersiz olması gibi etmenler etkilidir.
Çoğalma içgüdüsüyle işçi arılar ana arıya rağmen yüksük oluştururlar. Böylece oğul hazırlığı başlamış olur. Eğer bu durumu arıcı fark edip yüksükleri bozarsa koloni vazgeçebilir. Vazgeçmezse işçi arılar yenisini yaparak ana arı ile daha az ilgilenir ve daha az beslerler. Bunun sonucunda da ana arı ağırlığının 1/3'ünü kaybederek uçma yeteneği kazanır.
8 gün sonra, göz mühürlendiğinde, mevcut ana kovanı terk eder. İşçi arılar keşif uçuşu yaparak çevrede en uygun yeri tespit ederler. Mevcut ana yeni ana çıkmadan bir hafta önce bir miktar işçi ve erkek arıyla beraber kovanı terk eder.
Eğer kolonideki mevcut ana sakatsa (mesela kanatları kesilmiş ise) yeni ana kovanı terk eder. Koloniden çıkan ilk oğul baş oğuldur. Bu da mevcut anadır. Yeni ana koloninin yeni sahibidir.
Kapalı gözlü yavruyla yeni oğul desteklenmelidir. Oğul veren koloni ise ana arı çıkıp döllendikten sonra şurup ile beslenir. Döllenmeden önce beslersek anayı keserler.
Önümüzdeki derste görülecek konular;
Oğulun kovana alınması
Oğul önleme yöntemleri
Ballıkların atılması
Oğul hangi saatlerde çıkar?
1 yorum:
Selamun aleykum. Cok guzel bi blogun var tebrik ederim. Sadece protein destekli formulu avrupada hala uygulayanlar var. Bizim aricilarimiz ise zararli oldugunu savunuyorlar. Kime inanalim biz simdi:) saglicakla.
Yorum Gönder