Arıcılık Kurs Notlarım - 2.Gün - Arıcılık Malzemeleri - Arı Biyolojisi

Arıcılık kursunda ilk gün başladığımız "Arıcılık Malzemeleri" konusunu tamamladık ve "Arı Biyolojisi" konusunu işlemeye başladık.

Dadant kovanların dip tahtası ve duvar ölçüleri Langstroth ile kıyaslandığında daha kalındır. Bu nedenle soğuk hava şartlarına daha dayanıklıdırlar. Langstroth kovanların  çerçeve ölçüleri Dadant kovanların çerçeve ölçüleri ile aynıdır. Langstroth kelimesini hocamız Longstar şeklinde telaffuz ediyor. Ancak ben Lengstro şeklinde telaffuzun daha uygun olacağını düşünüyorum.

Açıkta besleme ile hastalıklar daha kolay yayıldığından dolayı açıkta besleme yapılmamalıdır.

TSE (Türk Standartları Enstitüsü)'ye göre malzemelerin özellikleri

Ahşap malzemeler; sağlam, özürsüz, mümkün oldukça budaksız, en az %16 rutubet derecesi, birinci sınıf veya ikinci sınıf iğne yapraklı ağaçlardan olmalı.

Madeni malzemeler; Çivi, sac, çember. Çember; yeni ve paslanmaz sacdan 0,35 mm kalınlığında eksiz olmalı. Galvanizli çemberler ise 16 mm genişliğinde 0,75 mm ile 1 mm kalınlığında olmalıdır.

Yağlıboya TSE'nin 39'a uygun olmalıdır. Tutkal ise TSE'nin 91, 92 veya 93'ten birine uygun olmalıdır. Örneğin tutkala tahta aralarındaki delikleri talaşla karıştırıp örtmek için ihtiyaç duyabiliriz.

Aşağıda hocamızın dağıttığı ve kovan/çerçeve ölçülerini içeren fotokopi sayfaları yer alıyor. Fotokopi maalesef çok iyi olmamış. Ayrıca dokümanın kaynağını da bilmiyorum.

Kovan Ölçüleri - Sayfa 1

Kovan Ölçüleri - Sayfa 2

Kovan Ölçüleri - Sayfa 3

Kovan Ölçüleri - Sayfa 4

Kovan Ölçüleri - Sayfa 5

Kovan kapağının yan tahta kalınlığı 18 mm olmalı. Kovan yan tahta kalınlığı 25 mm olmalı. Havalandırma deliği en fazla 19,5 cm olmalı.

Yemlik tiplerinden biri de çanta tipi yemliktir.

Körük, maske, eldiven, fırça, su, el demiri olmazsa olmaz malzemelerdir. Diğer malzemeler mahmuz, biz, çerçeve teli, temel petek. Bal hasadı sırasında kullanılan malzemeler; bal süzme aleti (santrifüj), sır tarağı veya sır bıçağı, fırça, çadır ve kapalı bir ortam. Diğer malzemeler; ana arı ızgarası, ana arı kafesi, yemlik (şurupluk).

Körükte talaş ve mısır koçanı gibi bol selülozlu maddeler yakılabilir. Karton yakılabilir. Körük kullanırken ilk önce uçuş deliğinden 3 defa duman gönderilir. Böylece arıya şu mesaj gönderilmiş olur: Tehlike var, balı ye, mideyi doldur. Böylece sakinleş ve benden uzak dur! Sonra çerçevelerin üzerine 3 defa duman püskürtülür. Çok yakından ve çok fazla duman kullanmamak gerek zira balın kalitesi bozulur ve is kokar.

Ana arı ömrü hayatından kovandan iki defa çıkar. Birisi döllenme için diğeri ise oğul durumunda.

Maske kullanırken korunması gereken en önemli yer başımızdır. Özellikle dil ve boyundan sokmalar tehlikeli olmakla birlikte dilden sokması dilin şişmesine ve nefes borusunu kapatmasına neden olarak ölümcül bir durum ortaya çıkarabilir. Dilden sokmalarda ilk bir saate dikkat edilmeli.

Temel peteğin çerçeveye yerleştirilmesinde çerçeve kalıbı denen bir alet kullanılır. Sert ağaçtan yapılmış bir alettir.

Sır tarağı yerine sır bıçağı önerilir. Sır tarağı petek yapısını daha çok bozmakta ve arıların onarım için daha fazla efor sarf etmelerine neden olmaktadır.

Ana arı kafesine konulan arılar arı sütü yapan genç arılardır. Kafese konulması gereken arı sayısı 8-10 arasındadır. Ancak bizde genelde 5-6 arı koyuyorlar.

Balın mutlaka dinlendirme kazanlarında/kaplarında dinlendirilmesi gerek. Böylece balmumu gibi istenmeyen parçacıklar yüzeyde toplanır ve bir süzgeç ile alınabilir.

Bölme tahtasının ne için kullanıldığını daha önce görmüştük.

Balmumu eritmek için makineler var. Ham balmumunu kendiniz üretebilirsiniz. Satın alanlar da var. Balmumunuzu kendiniz yaparsanız içerisinde neler olduğunu bilirsiniz. Zira satın aldıklarınızda parafin vs. olabilir. Ürettiğiniz balmumunu temel petek yapacak yerler var. Kalıp halinde oraya götürdüğünüzde tekrar eritip içerisindeki cürufu aldıktan sonra size temel petek olarak veriyorlar. Kendi temel peteğinizi kendiniz yapmış oluyorsunuz bir nebze.

Ana arı ızgarası ana arının ballığa çıkıp yumurtlamasını engelliyor. Ana arı ızgarasını ballık katını kullanmaya başladıktan itibaren kullanabilirsiniz. Süzme bal yapacak olanlar kullanmayabilirler de.

Eşekarıları arıcının en büyük düşmanlarındandır. Bununla mücadele için eşekarısı kapanları geliştirilmiştir. İçerisine ciğer vb. et konuyor. Eşekarısı girdiğinde tekrar çıkış imkanı olmuyor.

Arı birleştirme kokusunu her kovandan farklı farklı arılar alarak bir oğul yaparken kullanabilirsiniz. Zira her kovanın ana arı kokusu farklıdır.

Çiftleştirme kovanı küçük ölçülerdedir ve strafordan yapılır.

Larva transfer kaşığını arı sütü üretenler kullanabileceği gibi ana arı üretenler de kullanabilir. Günlük larvalar ana arı yüksüklerine transfer edilir.

Plastik ana arı yüksükleri: önce çıtaya monta edilmişler (öncelikle ana arı transfer çıtası üzerine ana arı yüksükleri takılır), daha sonra da çerçeveye. Çerçeve üzerinde gördükleriniz tel değil çıta. Çerçevedeki çıtalara, plastik yüksük monta edilmiş çıtalar monta ediliyor.

Plastik ana arı yüksüklerinin çıtaya monta edilişi

Ana arı yakalama aleti kullanışlı bir üründür. Plastik basit bir alet. Ana arı yakalama aleti; ucunda yapışkan tatlı olan kaşık görünümlü plastik basit bir alet.

Larva transfer gözlüğü ana arı üretiminde kullanılır.

Gömme ana arı kafesi de bir arıcılık malzemesidir.

Temel petek baskı makinesi; petek eritilip sterilize edildikten sonra kullanılır.

Bal süzme çadırı; havalandırma bölümleri olan sade bir çadır.

Balmumu eritme kazanı; içerisine su konarak ısıtılan mum soğuk bir kaba akıtıldığında donarak kalıp şeklini alıyor.

Arı zehiri toplama cihazı; uçuş gözü üzerine takılır ve hafif bir elektrik verilir. Arılar tehlikeyi algılayıp sokmaya çalıştığında zehir alınmış olur. Arılara bir zarar vermez. Arı zehiri romatizmaya iyi gelir. Arıcılar genelde romatizma olmaz.

Yapay tohumlama aleti, suni dölleme için kullanılan bir alet. Enjektöre doldurulan erkek arı spermleri ana arıya transfer edilir.

Şurup tankeri; büyük tesisler kullanır. Türkiye'de yoktur bu ölçekte. 1000 koloni için ideal olabilir.

Taşıyıcılar; kovan nakli için kamyon. Bölgesel arıcılık yapanlar sıklıkla kullanır. Nektar dönemimde bir bölgede 2-3 hafta kalınır.

Ham balmumu; sarı veya daha koyu renklerde olabilir. Rengi belirleyen petekteki polenlerdir.

Dadant kovanların ballığındaki çerçeveler kuluçkalıktakilerin yarısı boyundadır.

Arı sütü hasat cihazı vakumlu bir alettir. Büyük ölçeklerde üretim yapmak için bu alet kullanılabilir.

Polen büyüklüğüne göre fiyatlandırılır. Polenler boy boydur. Bunlar elek yardımıyla tasnif edilir. Büyük boylar daha pahalıdır. Polen tuzağı günde bir saat kullanılmalı. Ve sabah 10:00-10:30 saatleri daha uygundur. Zira çiçeklerde çiğ tanelerinin olduğu vakit.

Paket arı; strafordan üretilmiş çerçeveleri olmayan iki bölmeli bir kutu. Arılar bu kutunun içinde. Yurtdışında kullanımı yaygın.

Oğul çekme esansı; temel peteğin üzerine bir iki damla damlatılır.

Arı akvaryumu; fuarlarda arı sergilemek için kullanılan camdan bir kutu.

Biyolojik sınıflandırma sisteminde balarısının yeri

Alem: Hayvanlar
Grup: Eklembacaklılar
Altgrup: Antenliler
Sınıf: Böcekler
Takım: Zar kanatlılar
Familya: Arılar (Apidae)
Cins: Bal arıları (Apis)
Tür: Bal arısı (Apis mellifera)

Arının iki midesi vardır. Bal yapımında kullandığı ön mide ve kendi besinleri için kullandığı mide. Arının 7 gözü vardır. Bir çift birleşik göz (yani 4 tane) ve üç adet basit göz.

Balarısının gelişme dönemleri

Ana arı, işçi arı ve erkek arının yumurta olarak geçirdikleri süre 3 gündür. Her üçünün de larva olarak geçirdikleri süre 6 gündür. Üçüncü günün sonunda yumurta larvaya dönüşür. Yani yumurtanın içinden larva çıkmaz. Arıcılarımızın kullandığı "yumurta çatladı" ifadesi yanlış anlaşılmamalı. Larva dönemi ikiye ayrılır. Dönem 1 ve dönem 2. Dönem 1; genç larva dönemi olarak ifade edilir. Dönem 2 ise yaşlı larva dönemi olarak ifade edilir. İşçi arı ve erkek arının her bir dönemde geçirdikleri süre 3 gündür. Ana arı için yaşlı larva dönemi yoktur. 6 günlük süreyi genç larva döneminde yani dönem 1'de geçirir ve bu dönem çok önemlidir. Zira göz genişletilerek ana arı yüksüğü bu dönemde yapılıyor. Ana arının pupa olarak geçirdiği süre 7 gün iken; işçi arı 12; erkek arı ise 15 gündür. Pupa; gözün tamamen sırlandıktan sonraki halidir. Pupa için gözde kullanılan sır ile bal için gözde kullanılan sır birbirinden farklıdır. Gelişme dönemi toplamda ana arı için 16 gün iken; işçi arıda 21 gün; erkek arıda ise 24 gündür. Eğer larva transferi yapıldıysa ana arı için gelişme dönemi çok daha kısalabiliyor ve 16 günden 10 güne kadar inebiliyor.

İşçi arı larva döneminde arı sütü ile besleniyor. Erkek arı genç larva döneminde arı sütü ile besleniyor. Yaşlı larva döneminde besin durumuna göre arı ekmeği ile de beslenebilir. Erkek arı pupa dönemine girdiğinde işçi arılar tarafından göze arı ekmeği konabiliyor.

Ana arı

Kovanın düzeninden sorumludur. Gelişme dönemini tamamlayan ana arı 6 ila 8 gün sonra (1 hafta denebilir) çiftleşme uçuşuna çıkar. Bu süreyi geçirirse örneğin 10 gün sonra çiftleşme uçuşuna çıkarsa bu işe yaramaz. Bu nedenle bu süre önemli. Çiftleşme uçuşu esnasında 8 ila 10 arı ile çiftleşir. Kovana döndükten sonra yumurtlamaya başlar. Ömrü 4-5 yıldır. Verimli olduğu süre en fazla 2 yıldır. Kaliteli ana arı günlük 1500 ile 3000 yumurta arasında yumurtlayabilir. Ana arının iğnesi az çentiklidir.

Ana arı koloniyi oluşturan farklı bireylerden biridir. Dişi ve döl verme yeteneğine sahip olan ana arı ece arı veya bey arı olarak da adlandırılır. Kolonide işlerin yürütülmesinde lokomotif yönetici rolünü üstlenmektedir. Diğer arılardan daha büyük olduğu için kolayca ayırt edilebilir. Karın kısmı iri ve uzundur. Vücut uzunluğu 18 mm ila 20 mm arasında değişim gösterir. Kanatları vücudunu örtmez. Ana arı yumurtlayarak herhangi bir nedenden dolayı ölen arıların yerine yenisini üretir. Kovanın devamlılığını sağlar. Kuluçkalık süresi yani gözden çıkış süresi 16 gündür. Yumurtadan çıktıktan sonra 3 ila 8 gün arasında seksüel gelişimini tamamlaması gerekir.

Ana arının verimini etkileyen faktörler

1. Irk
2. İklim - Örneğin Karadeniz Bölgesi'nde yağışlı dönem çok olduğundan, olumsuz hava koşulları sebebiyle döllenme uçuşunda yeterince sperm edinemeyebilir. Ancak Akdeniz Bölgesi'nde böyle bir durum olmayabilir.
3. Beslenme ve bakım (Mayıs-Ağustos ayları arasında)
4. Erkek arının genetik yapısı
5. Ana arının yaşı - Genç anadan olan yumurta ile yaşlı anadan olan yumurta farklı verimlilikte olur.
6. Hastalık

Günlük ana arı yumurtlama miktarı için minimum 1100-1300 arasında olmalı maksimum da 1500-3000 arasıdır.

Ana arı çiftleşme uçuşuna çıktığı zaman salgıladığı feromonlar sayesinde kendi kolonisinden ya da diğer kolonilerden erkek arılarla kovan dışında çiftleşir. Sperma kesesini dolduracak miktarda sperm toplayacak şekilde bir kaç arıyla çiftleştikten sonra kovana geri döner. Hayatı boyunca kovandan bir daha hiç ayrılmaz. Yalnızca oğul döneminde yerini yeni ana arıya bırakarak bir kısım erkek ve dişi arıyla kovanı terkeder.

Aynı gün içerisinde 3-4 kez çiftleşme uçuşuna çıkılabilir. Çiftleşme uçuşundan dönen ana arının arkasında erkek arı organı görülür. Döllendikten sonra ana arının ağırlığı iki katına çıkar ve abdominal kısmı şişer.

Ana arı ilkbahar ve yaz dönemlerinde sürekli olarak yumurtlar. Ana arının görevi sadece yumurtlamaktır. Diğer işlerin tümünü işçi arılar yapar. Ana arıyı besleme, temizleme ve bakım işleri işçi arılar tarafından yapılmaktadır. Ana arının kendini temizleme ve besleme kabiliyeti yoktur. Ana arı beslenme ve bakım konusunda işçi arılara bağımlıdır.

Sıcaklık 20 derece olduğunda yumurtlama faal duruma geçer.

Ana arının salgılamış olduğu feromonlar sayesinde kovanda düzen ve işbirliği sağlanmış olur. Cinsel feromonlar ve topluma (hocaya emin misiniz diye sordum, eminim dedi - ancak toplumsal feromon olabilir:) feromonlar. Ana arı bu salgılar sayesinde erkek arıları cezbeder ve işçi arıların da yumurtlamasının önüne geçer.

Topluma feromonlarla da kovan içerisindeki düzeni sağlamaktadır. Ana arı 9 mm çapında bir gözde (yani yüksükte) döllenmiş yumurtadan çıkmaktadır. Anasız kalan koloniler 3 günlük yumurtadan gözlerde arı sütü ile besleyerek ana arı temin edebilirler.

İşçi arının görünüş, görev ve davranışları

İşçi arılar döllenmiş yumurtadan meydana gelirler. Normal şartlarda yumurtlama yapmazlar ve kovandaki bütün işleri işçi arılar yaparlar. Koloninin en kalabalık grubunu oluştururlar. Bir koloninin gücü sahip olduğu işçi arı sayısına bağlıdır. İşçi arıların kovanda yaptıkları başlıca işler; kovan temizliği, mum salgılama, petek örme, arı sütü üretme, yavruların bakımı ve beslenmesi, ana arının bakımı, kovan bekçiliği, nektar/polen/propolis toplama, balı olgunlaştırma, su getirme sayılabilir.

İşçi arı 21 günlük hücre hayatından sonra 21 gün de kovandaki iç hizmetlerde çalışır. Sonra tarlacı arı olur ve dış hizmetleri yapar.

0-3 günlük dönemi

21 günlük kuluçka dönemini tamamlayan işçi arılar gözden ayrılırlar ve ilk 3 gün kendini temizler, petek gözünü temizler, kuluçka alanları üzerinde dolaşarak kuluçka ısısının korunmasını sağlarlar.

3-6 günlük dönemi

Yaşamlarının bu döneminde petek gözlerinden aldıkları polen ve balla hazırladıkları ekmekle yaşlı larvaları beslerler.

devamı haftaya ...

---

---